Kayseri-
Sivas yolunun 45km.
sinde bulunan Sultanhanı (Tuzhisar) köyünde yer alır. Hol portalindeki
kitabesinden 1232/1236 yılları arasında Alaaddin Keykubat tarafından yaptırıldığı
anlaşılmaktadır.
3900m² lik alana yapılan
Kayseri Sultanhanı, plan bakımından daha çok Aksaray Sultanhanı'na benzemektedir.
Girişi kuzeyden olan Sultanhan'ın
portalinin her iki yanında, alt kısımları kare, gövdesi yarım daire sütunlardan
oluşan kuleler yer alır. Kısmen yıkılmış portali ise klasik Selçuklu portallarinden
farksız olmasına karşın bu kulelerin arasında anıtsal bir görünümdedir.
Yüksek kemerli bir holden
kare planı avluya geçilir. Avlunun tam ortasında yer alan kare planlı köşk
mescit kemerli dört kaide üzerine oturur. Mescide kuzey yöndeki iki taraflı
merdivenle çıkılır. Mescit cephesi ve kemer yüzlerindeki geometrik
, rozet, çift düğümlü bordür ve ağızları birbirine bakan ejder tasvirlerinden
ibaret motifler zengin taş işçiliğini gösterir. İbadet kısmı kare
planlı, tonozlu olan köşk mescidin içindeki bir nişten yukarıya uzanan
bir merdiveni vasıtasıyla ezan okunan t
erasına çıkılır.

Avlunun kuzeybatısındaki
kubbeli hamamı beş bölümdür. Hamama sağdaki revağın kuzeybatı köşesindeki
kapıdan girilir. Önce giriş holüne ve soyunma yerine daha sonra kurnalı
ve kubbeli yıkanma yerine geçilir. Tabandan ısıtılan hamamın su deposu
dikdörtgen planlı ve tonozlu mekanıdır. Bu taraftaki revaklı diğer mekanlar,
kervansaraya gelen konuklara ve onların hayvanlarına aittir. Bu kısmın
karşısında ise yine yazlık olarak kullanılan mekanlar yer alır. Revak ve
tonozların avluya bakan yüzleri sivri kemerlidir.
Avluya doğru yaklaşık 2m.
çıkıntı yapan kışlık hol portalinin yan yüzleri süslemesiz olmasına karşın
ön yüzdeki zengin süslemelerden ve işçilikten dolayı dış portal gibi anıtsal
görünümlüdür. Dış çerçevesini geometrik süslemelerin oluşturduğu port
alin
girişinin üstünde dokuz sıralı mukarnas yer alır. Giriş kapısı ise basık
kemerlidir. Girişin tam karşısında orta nef, kenarlarda ise dörderden altı
sıralı yirmi dört adet kare ayaklı, tonozlu yüksek kemerler yer alır. Kemer
ayaklarında insanların ve hayvanların kaldığı mekanları birbirinden ayıran
60-70cm. yüksekliğinde sekiler bulunmaktadır. Duvar dipleri hayvanlara
, orta nefe yakın olan mekanlar yolculara, orta nef ise ara hizmetler için
ortak bir yer olarak kullanılmıştır. 6m. genişlikte ve oldukça yüksek olan
aydınlık kubbesi pandantifler üzerine oturur. Bu kısımda ayrıca seyrek
olarak yazılmış bir dua yer alır.
Kayseri Sultanhanı 1951 yılında
restore edilerek bugünkü haline kavuşmuştur.