Pek çok medeniyetlerin yaşadığı Kapadokya Bölgesi'nin Avrupalılar tarafından keşfi 18. yüzyıl başlarındadır. l704 yılında Fransa Kralı XIV. Louis tarafından görevlendirilen Paul Lucas, Kızılırmak yakınlarında çok sayıda piramit biçimli garip evler gördüğünü, bunların içine girmek için gösterişli  bir kapısı, merdiveni ve tüm odaları aydınlatmak için büyük pencereleri bulunduğunu belirtmektedir. Hayal gücünün de etkisiyle peribacalarını 'kukuletalı rahiplere' üzerlerindeki kaya parçalarını da 'Kucağında çocuk İsa'yı tutan Meryem' büstlerine benzetir. Bu ilginç kayadan evleri hıristiyan keşişlerin evleri olduğunu düşünür. Gravürde konik biçimli peribacası dizilerinin uç kısımları abartılı bir biçimde yapılmış insan ve hayvan büstleri ile tasvir edilmiştir. 

1719 yılında Lucas Kapadokya'yı tekrar incelediğinde bu peribacalarını Caesarea'ya (Modern Kayseri) ait bir mezarlık olarak nitelemiştir. Paul Lucas'ın fantastik anlatımı batıda hem ilgi hem de şüphe ile karşılanmıştır.

Paul Lucas'tan sonra l833-l837 yılları arasında Kapadokya'ya gelen C.Texier, doğanın hiçbir zaman kendini bir yabancının  gözlerine böylesine olağanüstü bir şekilde göstermediğini belirtmektedir.

19. yüzyılda Kapadokya'ya gelen İngiliz gezgin Ainsworth ise şaşkınlığını şöyle anlatır: "Nehir boyunca uzanan bir vadiden geçtikten sonra, kendimizi birdenbire peribacası konileri ve sütun biçimli kayalardan oluşan bir ormanın içinde bulduk. Sanki çok eski ve büyük bir kentin harabelerini geziyor gibiydik. Bazı koniler üstte büyük ve şekilsiz kaya parçaları taşıyordu. Bunlar fantastik biçimlerde görünüyor, biri arslana, diğeri bir kuşa, timsaha ya da bir balığa benziyordu. Aynı İngiliz gezginin Ihlara Vadisi hakkındaki görüşleri ise şöyledir: "Hasandağı'nın eteklerinden derin ve kayalık bir sel yatağına girdik. Ayak bastığımız ilk yerde bazı in ve mağaralar vardı; bunlar düşündüğümüzden de fazlaydı. Buranın eskiden meskun bir yer olduğunu anladık. Mağaraların yanı sıra evler ve taş kemerler gördük."

İngiliz jeolog W.J.Hamilton, "Kelimeler bu olağanüstü yerin görüntüsünü anlatmaya yeterli değildir." diyerek hayranlığını belirtir.

İlmi araştırmalar ve yayınlar l9.yüzyılın sonlarında başlamıştır. l907-l912 yıllarında Kapadokya'da incelemeler yapan Fransız araştırmacı\rahip G. de Jerphanion, bölgenin anıtsal kaya kiliselerini, kaya manastırlarını ve içindeki duvar fresklerini sistemli bir şekilde inceler.